1. Τι είναι το πρότυπο ΕΝ-1090

Το πρότυπο ΕΝ-1090 είναι ένα εναρμονισμένο ευρωπαϊκό πρότυπο, που εφαρμόζεται υποχρεωτικά σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαικής Ένωσης από 1^η Ιουλίου 2014. Ανήκει στην ομάδα των προτύπων που υποστηρίζουν την εφαρμογή του CPR (Construction Products Regulation – Κανονισμός Προϊόντων Δομικών Κατασκευών) που επίσης η εφαρμογή του αποτελεί υποχρέωση.

Δίνει σε αυτόν που το εφαρμόζει το δικαίωμα – που πηγάζει από αντίστοιχη Νομική Υποχρέωση – να εναποθέτει στα προϊόντα του το σήμα CE.

Όταν η σήμανση CE τοποθετείται σε προϊόντα, αποτελεί δήλωση του φυσικού ή νομικού προσώπου που την έχει τοποθετήσει ή είναι υπεύθυνο για την τοποθέτησή της ότι το προϊόν συµµορφώνεται προς όλες τις εφαρµοστέες απαιτήσεις και ότι έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς οι κατάλληλες διαδικασίες αξιολόγησης της συµμόρφωσης.

2. Ποια είναι η δομή του προτύπου

Το πρότυπο αποτελείται από τα ακόλουθα τρία μέρη :

ΕΝ 1090-1: Απαιτήσεις συμμόρφωσης για τα δομικά στοιχεία (Σήμανση CE, πιστοποιημένο ΣΕΠΕ, (Σύστημα Ελέγχου Παραγωγής Εργοστασίου)

ΕΝ 1090-2: Τεχνικές απαιτήσεις για την εκτέλεση κατασκευών από χάλυβα

ΕΝ 1090-3: Τεχνικές απαιτήσεις για την εκτέλεση κατασκευών από αλουμίνιο

3. Ποιους αφορά

Όλες τις εταιρείες, ανεξαρτήτως  μεγέθους, που κατασκευάζουν εξαρτήματα, συναρμολογήματα, που θα τοποθετηθούν σε Μεταλλικές Κατασκευές Πολιτικού Μηχανικού.

4. Ποιες Μεταλλικές κατασκευές – Μεταλλικά εξαρτήματα μπορούν να δεχθούν σήμανση CE κατά 1090-1

Όπως αναφέρεται στην Διευκρίνιση (Clarification CPR 07/04/3) σήμανση CE κατά 1090-1 μπορούν να δεχτούν όλες οι Μεταλλικές κατασκευές και όλα τα Μεταλλικά εξαρτήματα, που ικανοποιούν όλες τις ακόλουθες συνθήκες:

1. Αποσκοπούν στο να χρησιμοποιηθούν σε έργα κτιριακά και γενικότερα έργα Πολιτικού Μηχανικού.
2. Συμμετέχουν στο κατασκευαστικό έργο με μόνιμο (όχι παροδικό) τρόπο.
3. Συνεισφέρουν στη δομική λειτουργία (Αντοχή και Ευστάθεια) σε σχέση με το κατασκευαστικό έργο.

4 Δεν καλύπτονται από άλλο ειδικό εναρμονισμένο πρότυπο ΕΝ ή από οδηγίες ETAG ή  αξιολογήσεις ΕΤΑ.

5. Δομικά Προϊόντα εντός του ορισμού του Άρθρου 2(1) του κανονισμού 305/2011 (CPR-Construction Products Regulation), ήτοι:Ο ανωτέρω ορισμός (5), ουσιαστικά εμπεριέχει τις συνθήκες (1) έως (4).Α) Εφαρμόζοντας τα ανωτέρω κριτήρια, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τα ακόλουθα προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου, παρότι καλύπτονται από το πρότυπο 1090-1,  ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ να λάβουν σήμανση CE, κατά ΕΝ 1090-1, για τους ακόλουθους λόγους (Α1 –Α4):(Α.1) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που δεν αποσκοπούν στο να χρησιμοποιηθούν σε έργα κτιριακά και γενικότερα έργα Πολιτικού Μηχανικού, ήτοι:
   • Δομικά εξαρτήματα για υπερπόντιες κατασκευές σε εξέδρες άντλησης πετρελαίου
   • Για Ανεμογεννήτριες και τους Πύργους τους
   • Για κατασκευή Διυλιστηρίων Πετρελαίου

   (Α.2) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που δεν συμμετέχουν στο κατασκευαστικό έργο με μόνιμο (όχι παροδικό) τρόπο. ήτοι

   • Σκαλωσιές

   (Α.3) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που δεν συνεισφέρουν  στη δομική λειτουργία (Αντοχή και Ευστάθεια), ήτοι:

   • Βάσεις Μηχανών ή άλλου Βιομηχανικού εξοπλισμού (επειδή υποστηρίζουν τη μηχανή, όχι το κτίριο).
   • Κλωβοί καλωδιώσεων και εγκαταστάσεων παροχής ισχύος
   • Ράφια
   • Φράχτες και Κάγκελα (Χωρίς Δομικό ρόλο)
   • Σκάλες
   • Διακοσμήσεις
   • Πιεστικά Δοχεία
   • Πόρτες, Θύρες, Παράθυρα, Ανοίγματα, Προσόψεις χωρίς Δομικό ρόλο

   (Α.4) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που καλύπτονται από άλλες Ευρωπαικές Τεχνικές Προδιαγραφές, ήτοι:

   (Α.4.1) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που καλύπτονται από εναρμονισμένα πρότυπα.

   Σε αυτές τις περιπτώσεις, υπάρχει ένα ειδικό πρότυπο, διαφορετικό του 1090-1, το οποίο αποτελεί τη βάση για τη Δήλωση Απόδοσης (DoP – Declaration of Performance) και για την εναπόθεση της Σήμανσης CE επί του προϊόντος:

   Ακολουθεί ο κατάλογος αυτών των προτύπων:

   Χαλύβδινες Κολώνες Φωτισμού EN 40-5

   Στηρίγματα Σημάτων Οδικής Κυκλοφορίας EN 12899-1

   Στηρίγματα, Υποστηρίγματα, αγκύρια για Τοιχοποιία EN 845-1

   Χαλύβδινα Ανώφλια EN 845-2

   Παραπέτα οδών, Προστατευτικές Μπάρες οδών, Αποσβεστήρες συγκρούσεων EN 1317-5

   Έδρανα και χαλύβδινα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται σε έδρανα EN 1337

   Mεταλλικές καμινάδες EN 1856-1

   Mεταλλικές επικαλύψεις EN 1856-2

   Διατομές εν θερμώ έλασμένων χαλύβων EN 10025-1

   Λάμες Ανοξείδωτου Χάλυβα EN 10088-4

   Ανοξείδωτες Μπάρες, ράβδοι, σύρματα, διατομές κλπ EN 10088-5

   Διατομές χαλύβδινες εν θερμώ διάτρητες EN 10210-1

   Διατομές χαλύβδινες εν θερμώ διάτρητες EN 10219-1

   Θερμά ελασμένες χαλύβδινες πασσαλοσανίδες EN 10248-1

   Ψυχρά ελασμένες χαλύβδινες EN 10249-1

   Χαλύβδινα Χυτά για δομική χρήση EN 10340

   Χάλυβες βαφής και επαναφοράς (Q and T steels) EN 10343

   Χαλύβδινες δεξαμενές κατασκευασμένες στο εργοστάσιο EN 12285-2

   Χαλύβδινες Καμινάδες ελέυθερης τοποθέτησης EN 13084-7

   Πόρτες – Θύρες βιομηχανικές, εμπορικές και χώρων στάθμευσης χωρίς αντίσταση σε φωτιά και

   έλεγχο καπνού EN 13241-1

   Πόρτες πυρίμαχες και με έλεγχο καπνού EN 16034

   Αναλώσιμα Συγκολλήσεων EN 13479

   Εξωτερικές Περσίδες EN 13561

   Παραθυρόφυλλα EN 13659

   Προσόψεις EN 13830

   Χαλύβδινες και αλουμινένιες σκάλες, διάδρομοι και φράκτες ως μέρος μηχανημάτων EN ISO 14122-3

   Μεταλλικά εξαρτήματα για πλαίσια συστημάτων γυψοσανίδων EN 14195

   Ηχοπετάσματα (εκτός των εξαρτημάτων για τα χαλύβδινα πλαίσιά τους) EN 14388

   Δομικά συγκροτήματα Κοχλιών για προένταση EN 14399-1

   Μη προεντεταμένα δομικά συγκροτήματα Κοχλιών EN 15048

   Αυτοστηριζόμενα μονωτικά πανέλα (σαντουιτς) EN 14509

   Σύνδεσμοι Ξυλείας EN 14545

   Συνδετικά στοιχεία Ξυλείας τύπου χελιδονοουράς EN 14592

   Αυτοστηριζόμενα μεταλλικά φύλλα για στέγες, επιστρώσεις, επικαλύψεις EN 14782

   Πλήρως υποστηριζόμενα μεταλλικά φύλλα για στέγες, επιστρώσεις, επικαλύψεις EN 14783

   Αλουμίνιο και κράμματα Αλουμινίου  – Δομικά προϊόντα για κατασκευαστικά έργα EN 15088

   (Α.4.2) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που καλύπτονται από Ευρωπαική Οδηγία Τεχνικής Αποδοχής [European Technical Approval Guideline (ETAG).

   Τα ανωτέρω εξαιρούνται της υποχρέωσης να λάβουν σήμανση CE στη βάση 1090-1.

   Για τα εν λόγω προϊόντα, ο CEN (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προτυποποίησης) έχει συμφωνήσει στο παρελθόν να μην αναπτύξει κανένα εναρμονισμένο πρότυπο και γι αυτό το λόγο έχει απευθύνει εντολή στον EOTA (European Organization for Technical Assessments – Ευρωπαϊκός Οργανισμός Τεχνικών Αξιολογήσεων) ζητώντας την ανάπτυξη των ETAGs.

   Ακολουθεί κατάλογος με τις σχετικές ETAGs:

   Μεταλλικά αγκύρια για χρήση σε σκυρόδεμα ETAG 001

   Κιτς Σκαλών (όχι μέρος του κατασκευαστικού πλαισίου) ETAG 008

   Προκατασκευασμένες Κτιριακές Μονάδες ETAG 023

   Κιτς για Πλαίσια μεταλλικών κτιρίων ETAG 025

   Μεταλλικά αγκύρια για χρήση σε τοιχοποιία ETAG 029

   Μεταλλικά τεμάχια συνδέσμων διαστολής για γέφυρες ETAG 032

   Κιτς επικαλύψεων – επενδύσεων ETAG 034

   Ο πλήρης κατάλογος αυτών των προϊόντων μπορεί να βρεθεί στο www.eota.eu.

   (Α.4.3) Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου για τα οποία έχει δοθεί Ευρωπαϊκή Τεχνική Αποδοχή χωρίς ETAG ή για τα οποία Ευρωπαϊκή Τεχνική Αξιολόγηση έχει εκδοθεί.

   Τα ανωτέρω εξαιρούνται της υποχρέωσης να λάβουν σήμανση CE στη βάση 1090-1.

   Ο πλήρης κατάλογος αυτών των προϊόντων μπορεί να βρεθεί στο www.eota.eu.

    

   Β) Επιπλέον Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου  που δεν μπορούν να δεχτούν σήμανση CE κατά ΕΝ 1090-1 επειδή δεν καλύπτονται από το σκοπό του ΕΝ 1090-1:

   • Προϊόντα Χάλυβα και Αλουμινίου που δεν παράγονται στο «Εργοστάσιο» του κατασκευαστή
   • Δραστηριότητες στο εργοτάξιο
   • Χαλύβδινα και αλουμινένια εξαρτήματα και στοιχεία που παράγονται στο εργοτάξιο
   • Κατασκευαστικά εξαρτήματα για Γερανούς
   • Σιδηροτροχιές και στρωτήρες (τραβέρσες) για σιδηροδρομικά συστήματα
   • Σωληνώσεις και Σωλήνες
   • Ενισχυτικός Χάλυβας για Σκυρόδεμα ή Τοιχοποιία
   • Χαλύβδινοι δοκοί για σύνθετες κατασκευές σκυροδέματος που δεν καλύπτονται από Σχεδιαστικούς Κώδικες
   • Ιστοί Σημαιών
   • Προϊόντα ασφαλείας στεγών συμπεριλαμβανομένων Σκαλών για στέγες και Διαδρόμων για στέγες
   • Καλώδια, Συρματόσχοινα, Σύρματα
   • Προκατασκευασμένα χαλύβδινα και ανοξείδωτα συστήματα καλωδίων με ακροσυνδέσμους
   • Προκατασκευασμένα συστήματα ράβδων με ακροσυνδέσμους τύπου fork.
   • Πάσσαλοι (μη κατασκευασμένοι σε εργοστάσιο)
   • Γλυπτά (μεταλλικά)
   • Παραδοσιακά τεχνουργήματα και μη κατασκευαστικά εξαρτήματα (π.χ. Ανεμοδείκτες, γραμματοκιβώτια, ποδηλατοστάσια, φράχτες).
   • Σφυρήλατα
   • Εξαρτήματα ψευδοροφών
   • Αυτοδιάτρητοι κοχλίες
   • Τυφλά πριτσίνια (τραβηχτά)
   • Συνδετικά μεταλλικά στοιχεία κολλημένα σε ξύλινες κατασκευές

    

   5. Οι εταιρείες που τις αφορά είναι υποχρεωμένες να το εφαρμόζουν?

   Η απάντηση είναι μία:

   ΝΑΙ, διότι είναι Νομική Απαίτηση.

    

   6. Τι πρέπει να κάνει ένας κατασκευαστής για να συμμορφωθεί
   7. a) Να γνωρίζει τις απαιτήσεις και τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά ποιότητας που θα πρέπει να έχουν τα προϊόντα του. Οι απαιτήσεις αυτές περιγράφονται στο ΕΝ 1090-1 κεφ. 4.
   8. b) Να χρησιμοποιεί συγκεκριμένες μεθόδους και τεχνικές ελέγχου έτσι ώστε να μπορεί να βεβαιώσει ότι τα προιόντα που κατασκευάζει ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες απαιτήσεις. Οι τεχνικές αυτές περιγράφονται στο κεφ. 5 του προτύπου
   9. c) Να εφαρμόζει ένα σύστημα ελέγχου της παραγωγής. Οδηγίες για αυτό δίνονται στο κεφ. 6 του ΕΝ 1090-1, και τέλος
   10. d) Να σημαίνει τα προιόντα που κατασκευάζει με τον σωστό τρόπο, χρησιμοποιώντας ένα κατάλληλο σύστημα κατηγοριοποίησης και ονοματολογίας.

    

   7. Πόσο εύκολο είναι να εφαρμόσει κανείς το Σύστημα Ελέγχου Παραγωγής Εργοστασίου

   Εάν ο κατασκευαστής εφαρμόζει σύστημα κατά ISO9001, τότε ικανοποιεί τις απαιτήσεις του μεγαλύτερου μέρους του προτύπου και βέβαια αυτές που σχετίζονται με την εφαρμογή του FPC (Factory Production Control – Σύστημα Ελέγχου Παραγωγής Εργοστασίου).

   Η χρησιμοποίηση ενός Συμβούλου, γνώστη του Προτύπου ΕΝ-1090, είναι σε κάθε περίπτωση καταλυτική για την εφαρμογή του Συστήματος από τον κατασκευαστή, ιδιαίτερα εάν ο κατασκευαστής δεν εφαρμόζει Σύστημα Ποιότητας κατά ISO9001

    

   8. Ποια πορεία ακολουθείται για την εφαρμογή του Συστήματος
   9. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αποφασισθεί από τον κατασκευαστή, βάσει ποιας κατηγορίας εκτέλεσης κατασκευών (Execution Class – EXC) θα πιστοποιηθεί. Αυτό καθορίζει το πόσο αυστηρές θα είναι οι προδιαγραφές βάσει των οποίων θα δουλεύει ο κατασκευαστής. Επιπλέον καθορίζει το εύρος των κατασκευών – εξαρτημάτων, στα οποία θα μπορεί να εναποθέτει σήμανση CE.

   To εύρος αυτό καθορίζεται από τον κατωτέρω πίνακα.

   Όπου

   ΚΛΑΣΗ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ

   ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

   ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

   Από το συνδυασμό των ανωτέρω προκύπτει μία από τις 4 Κατηγορίες Εκτέλεσης (EXC1, EXC2, EXC3, EXC4, με σειρά από τη λιγότερο στην περισσότερο αυστηρή).

   2. Έχοντας καθορίσει την Κατηγορία Εκτέλεσης, καθορίζονται, βάσει του προτύπου, οι απαιτήσεις που πρέπει να πληρούνται, τόσο στις εκάστοτε φάσεις – διεργασίες παραγωγής, όσο και ως προς το προσωπικό συντονισμού και ελέγχου αυτών.

   2.α. Οι διεργασίες για τις οποίες το πρότυπο εγείρει απαιτήσεις είναι κατ’ ελάχιστον:

   ΚΟΠΗ

   ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

   ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΟΠΩΝ ΚΑΙ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ

   ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ

   ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ

   ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ – ΒΑΦΗ

               2.β. Ειδικότερα για τη συγκόλληση, ανάλογα με την Κατηγορία Εκτέλεσης, το ΕΝ 1090-1 αναφέρει ότι όλες οι διεργασίες συγκόλλησης θα πρέπει να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του προτύπου EN ISO 3834, ως ακολούθως:

   EXC3 και 4: Πλήρεις απαιτήσεις σύμφωνα με το EN ISO 3834-2

   EXC2: Πρότυπες απαιτήσεις σύμφωνα με το EN ISO 3834-3

   EXC1: Βασικές απαιτήσεις σύμφωνα με το ISO 3834-4

   2.γ. Επιπρόσθετα, για τη συγκόλληση, οι απαιτήσεις για το προσωπικό συντονισμού, καθορίζονται στον κατωτέρω πίνακα. Επιπλέον απαιτήσεις υπάρχουν για το προσωπικό ελέγχου.

   Όπου

   Επίπεδο C (comprehensive) : Είναι το υψηλότερο επίπεδο και η συγκεκριμένη θέση πρέπει να καλύπτεται από μηχανικό που έχει τον τίτλο του Διεθνή Μηχανικού Συγκολλήσεων (IWE), ή να μπορεί να αποδείξει ότι έχει τις γνώσεις και την εμπειρία του επιπέδου ενός IWE.

   Επίπεδο S (Specific) : Είναι το μεσαίο επίπεδο και η συγκεκριμένη θέση πρέπει να καλύπτεται από έναν International Welding Specialist, ή από κάποιο άτομο που μπορεί να αποδείξει ότι έχει τις γνώσεις και την εμπειρία του επιπέδου ενός IWS.

   Επίπεδο Β (Basic) : Είναι το χαμηλότερο επίπεδο το οποίο μπορεί να καλυφθεί με ένα άτομο με εμπειρία στον τομέα των συγκολλήσεων και με γνώσεις που αρκούν για το αντικείμενο εργασιών αυτών των εργοστασίων και θα διαπιστωθούν από τον φορέα πιστοποίησης.

   

   Για οποιαδήποτε απορία σας, είμαστε στη διάθεσή σας

   Γ. Οργανόπουλος

   Μηχανολόγος Μηχανικός, ΜEng, IWE (International Welding Engineer)

   Σύμβουλος Επιχειρήσεων

   George.organopoulos@gmail.com