Άρθρο του Ιωάννη Ωραιόπουλου

Ερώτημα και προβληματισμός που πολύ συχνά ακούγεται, όταν κάποιος ενδιαφερόμενος να αγοράσει μηχανή συγκόλλησης, βρει κάποιον άλλον συγκολλητή που τον θεωρεί πιο έμπειρο και καλόν γνώστη από τον ίδιο.

Θυμίζει κάπως, αυτόν που ρωτάει κάποιον άλλον που πονάει το στομάχι του, τι φάρμακο του έδωσε ο γιατρός για να το πάρει και ο ίδιος, χωρίς να ξέρει γιατί τον πονάει και εάν είναι το στομάχι του που τον πονάει.

Η καλλίτερη απάντηση στο ερώτημα είναι ότι καλή είναι η μηχανή που σου κάνει σωστά και παραγωγικά την δουλειά σου με τον μικρότερο χρόνο απόσβεσης της αξίας της και η μηχανή αυτή βρίσκεται στις απαντήσεις των επόμενων πέντε ερωτήσεων.

Πρώτο ερώτημα:
Ποια θα είναι η διαδικασία συγκόλλησης που θα εφαρμόσω

Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός διαδικασιών αλλά ας αναφερθούμε στις κυρίαρχες διαδικασίες που είναι συγκόλληση με ηλεκτρόδιο -SMAW, συγκόλληση με μηχανή σύρματος -GMAW και συγκόλληση με ακίδα βολφραμίου –TIG. 

Η συγκόλληση με ηλεκτρόδιο –SMAW, είναι εξαιρετικά ευέλικτη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κλειστούς ή ανοικτούς χώρους, προσφέρει την δυνατότητα εργασιών συγκόλλησης σε μεγάλες αποστάσεις από την μηχανή, δεν απαιτεί ιδιαίτερες ρυθμίσεις, έχει τον φθηνότερο εξοπλισμό, τα αναλώσιμα είναι πολύ φθηνά δεδομένου ότι τα ηλεκτρόδια μπορούν να αγοραστούν ακόμη και μεμονωμένα. Τα αρνητικά είναι ότι η διαδικασία παρουσιάζει μεγάλους νεκρούς χρόνους, αντικατάσταση ηλεκτροδίου και καθάρισμα πάστας, έχει μεγάλη απώλεια στα αναλώσιμα περίπου 20% και γενικά είναι μια διαδικασία με μειωμένη παραγωγικότητα, αυξημένο κόστος εργασίας και συχνά προβλήματα στην ραφή, εγκλωβισμοί πάστας και ψυχρές ρηγματώσεις από την υγρασία της πάστας, τα οποία αυξάνουν ακόμη περισσότερο τό κόστος κατασκευής. Για τον λόγο αυτόν η διαδικασία αυτή επιλέγεται όπου δεν μπορεί να εφαρμοστεί κάποια άλλη. 

Η συγκόλληση με μηχανή σύρματος –GMAW, είναι η πλέον παραγωγική και εύκολη στην χρήση αλλά διαθέτει έναν αρκετά πιο σύνθετο εξοπλισμό. Μια μηχανή σύρματος αποτελείται από πέντε υποσυστήματα τα οποία πρέπει να ξέρει ο χειριστής να ρυθμίζει κατάλληλα και να αντιλαμβάνεται, όταν αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα είτε στην συγκόλληση είτε στην λειτουργία της μηχανής, από που προέρχονται. Τα υποσυστήματα αυτά είναι η κυρίως πηγή ενέργειας, το σύστημα τροφοδοσίας σύρματος, το σύστημα τροφοδοσίας αερίου, η τσιμπίδα, το ψυγείο. Όλα αυτά πρέπει να λειτουργούν σωστά και αρμονικά για μια σωστή συγκόλληση και όλα αυτά είναι δυνατόν να προκαλέσουν προβλήματα δυσλειτουργίας αλλα και προβλημάτων μέσα στην συγκόλληση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να αποτελούν οι πόροι μέσα στην συγκόλληση, οι οποίοι είναι πιθανόν να προέρχονται ακόμη και από προβληματικό εξοπλισμό του συστήματος ψύξης.

Η διαδικασία αυτή συγκόλλησης χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο σε κλειστούς χώρους και μόνο με προϋποθέσεις και κατάλληλο εξοπλισμό σε ανοικτούς χώρους, είναι αρκετά δυσκίνητη και με ακριβό εξοπλισμό και περιορίζει τις εργασίες συγκόλλησης σε σχετικά μικρή απόσταση από την πηγή συγκρινόμενη με την συγκόλληση με ηλεκτρόδιο. Χρησιμοποιείται ευρύτατα στον χώρο της βιομηχανίας λόγω της πολύ μεγάλης παραγωγικότητας και ποιότητας συγκολλήσεων.

Η συγκόλληση με ακίδα βολφραμίου –TIG είναι η πλέον ποιοτική διαδικασία. Υστερεί όμως σημαντικά ως προς την παραγωγικότητα με πολύ μικρές ταχύτητες συγκόλλησης. Αυτό όμως είναι ένα πρόβλημα που φαίνεται ότι με την πάροδο του χρόνου θα μειωθεί σημαντικά. Ήδη με τους τροφοδότες σύρματος που πλέον χρησιμοποιούνται σε πολλές εφαρμογές αλλά και με διάφορες άλλες τεχνολογίες όπως η προθέρμανση του προστιθέμενου υλικού, οι ταχύτητες συγκόλλησης έχουν αυξηθεί σημαντικά. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με την τεχνική. Η συγκόλληση TIG είναι πολύ τεχνική και χρειάζεται πολύ επιμονή και προσπάθεια για ένα καλό αποτέλεσμα και βέβαια, με μια λαϊκή έκφραση που έχουμε, είναι να το «έχει» ο συγκολλητής. Σήμερα όμως με την χρήση των διαφόρων βοηθημάτων όπως του τροφοδοτικού σύρματος έχει γίνει αρκετά πιο εύκολη η τεχνική της. Η διαδικασία αυτή είναι επίσης αρκετά ευέλικτη αφού το βάρος της συσκευής είναι σχετικά μικρό με μόνη εξαίρεση την φιάλη του αερίου που συνοδεύει την μηχανή. Όμως και εδώ υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί μικρή φιάλη τύπου Β20 ή άλλου τύπου επειδή η απαιτούμενη κατανάλωση του αερίου είναι περίπου η μισή από την αντίστοιχη της μηχανής σύρματος. Ο εξοπλισμός της είναι και αυτός αρκετά ακριβός αφού συγκόλληση TIG σημαίνει εκτός από ποιότητα και εμφάνιση και στην εμφάνιση σημαντικός παράγοντας εκτός από το χέρι του συγκολλητή παίζει και ο παράγοντας παλμοί. Η ρύθμιση μιας μηχανής TIG είναι απλή και περιορίζεται στην ρύθμιση του ρεύματος εκτός και εάν η μηχανή είναι παλμική οπότε ο χειριστής πρέπει να γνωρίζει καλά τις προσφερόμενες δυνατότητες ρυθμίσεων των παλμών και να «παίξει»πολύ με αυτούς.

Η υψηλή ποιότητα της ραφής συγκόλλησης TIG την καθιστούν ιδανική για το πρώτο και δεύτερο κορδόνι ρίζας και όπου δεν υπάρχει η δυνατότητα συγκόλλησης της ρίζας.

Δεύτερο ερώτημα
Πόσο γρήγορα και αν μπορώ να εκπαιδευτώ σε αυτή την διαδικασία και τεχνολογία μηχανής

Η συγκόλληση είναι τέχνη. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που θέλουν να ασχοληθούν σε κάποια τέχνη, αλλά άλλοι γίνονται άριστοι άλλοι μέτριοι και κάποιοι ματαιοπονούν. Ένας συγκολλητής που έμαθε να κολλάει με σύρμα ή ηλεκτρόδιο θέλει πολύ προσπάθεια, υπομονή και επιμονή για να κολλήσει με TIG. Η γνώση έχει και κόστος και χρόνο, πράγματα δύσκολα για κάποιον που θέλει να εργαστεί όσο πιο γρήγορα γίνεται. Δυστυχώς η άγνοια πολλών το τι σημαίνει συγκόλληση τους οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις. Δεν είναι κωμωδία αλλά τραγωδία να ζητάνε άνθρωποι που ποντάρουν περιφράξεις οικοπέδων, να μάθουν σε δύο εβδομάδες να κολλανε TIG και μάλιστα αλουμίνιο αεροπορικού εξοπλισμού. Είναι τραγωδία γιατί αυτό είναι μήνυμα απελπισίας για εύρεση εργασίας, αλλά υπάρχει. 

Η τεχνολογία τρέχει. Πλέον οι μηχανές δεν είναι ένας ή δύο διακόπτες και δύο αναλογικές ενδείξεις. Οι μηχανές έχουν εξοπλιστεί με ηλεκτρονικά συστήματα τα οποία καλείται ο ηλεκτροσυγκολλητής να χειρίζεται. Πόσο εύκολο ή πόσο δύσκολο είναι η εκπαίδευσή του σε αυτά. Υπάρχουν οι συχνότητες και οι παλμοί, η ρύθμιση της επαγωγικότητας και της συνεργικής ρύθμισης της μηχανής, υπάρχει η αποθήκευση και η ανάκτηση ενός προγράμματος, όλα απαιτούν χρόνο και διάθεση εκ μέρους του χειριστή για εκμάθησή τους. Δεν είναι δυνατόν να φωνάζει ο ηλεκτροσυγκολλητής τον ηλεκτρολόγο ή τον μηχανικό για να του αυξομειώσει το ρεύμα και τις άλλες παραμέτρους συγκόλλησης.

Τρίτο ερώτημα
Τι βάθος χρόνου εργασιών μου δίνει;

Αφού επιλέχθηκε η διαδικασία συγκόλλησης που θα χρησιμοποιηθεί σημαντικό είναι η επιλογή ισχύος της μηχανής. Πόσο δυνατή πρέπει να είναι η μηχανή μου ρεύμα. Μια μηχανή μικρής ισχύος μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες της τωρινής παραγωγικής διαδικασίας αλλά για πόσο χρονικό διάστημα. Μήπως σε ένα βάθος χρόνου έξι ή οκτώ μήνες θα υπάρξει ανάγκη για ισχυρότερη μηχανή και ή υπάρχουσα μηχανή ακόμη δεν έχει αποσβέσει το κόστος αγοράς της. Μήπως δεν μελετήθηκε σωστά το μέγεθος ισχύος. Σαν παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί μια δραστηριότητα όπου οι συγκολλήσεις γίνονται σε λεπτά προφίλ και κατασκευάζονται διαφημιστικές πινακίδες, οι οποίες όμως στηρίζονται σε δοκούς όπου υπάρχουν μεγάλα πάχη συγκόλλησης, 20 ή 30 χιλ όπως είναι τα πέλματα των δοκών. Και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μελετηθεί πολύ καλά και ο κύκλος εργασίας της μηχανής. Πόση είναι η ισχύς της στο 40% ή στο 60%. 

Στον αντίποδα η προληπτική επιλογή μιας μεγαλύτερης ισχύος μηχανής ίσως αποδεχθεί βαριά και δυσκίνητη στον χώρο εργασίας ενώ παράλληλα μια μεγάλη τσιμπίδα αποδεικνύεται αρκετά κουραστική στην χρήση της. Προς παράδειγμα στην φανοποιεία, εκτός του ότι τα ελάσματα είναι εξαιρετικά λεπτά και δεν απαιτείται μεγάλης ισχύος μηχανή σύρματος, η μηχανή θα πρέπει να είναι μικρών σχετικά διαστάσεων και ελαφριά για να μεταφέρεται κάτω από υπερυψωμένα αυτοκίνητα αλλά και κοντά στο σημείο συγκόλλησης διότι τα χρησιμοποιούμενα σύρματα συγκόλλησης είναι μικρής διαμέτρου και η τσιμπίδα δεν μπορεί ως εκ τούτου να έχει μεγάλο μήκος. 

Και βέβαια συχνά υπάρχουν και περιορισμοί στην χρήση του ρεύματος διότι είναι δυνατόν ο χώρος εργασίας να μην διαθέτει τριφασικό αλλά μονοφασικό ρεύμα που αποκλείει την χρήση μεγάλης ισχύος μηχανής. τροφοδοσίας ρεύματος. Εκτός αυτού θα πρέπει να προβλεφθεί και η πιθανότητα χρήσης γεννήτριας που πιθανώς να απαιτηθεί.

Τέταρτο ερώτημα
Ποια μηχανή είναι καλύτερη 

Για το ποια μηχανή είναι καλύτερη είναι πλέον θέμα έρευνας αγοράς και είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαβάζουμε τα στοιχεία της ταυτότητάς της όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενη αρθρογράφηση. Πρέπει να ψάξουμε και να βρούμε, να συγκρίνουμε, να μελετήσουμε και να εκτιμήσουμε εάν είναι επαρκή ή όχι τα στοιχεία που μας δίνουν οι κατασκευαστές. Πριν καταλήξουμε για την «πιο καλή μηχανή» πολύ σημαντικό είναι να μάθουμε και για τον προμηθευτή μας τι είδους τεχνική υποστήριξη μπορεί να μας προσφέρει. Μπορεί να μας εκπαιδεύσει ικανοποιητικά , υπάρχει επάρκεια ανταλλακτικών, διαθέτει service, υπάρχει, για πόσο χρόνο και τί καλύπτει η εγγύηση; Εάν αυτά δεν είναι διαθέσιμα και το πιο καλό μηχάνημα μπορεί να γίνει επιζήμιο. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί μια λεπτομέρεια που συχνά προκαλεί προστριβές. Οι προμηθευτές, πρέπει να είναι μεν εξειδικευμένοι πωλητές αλλά δεν είναι για να εκπαιδεύουν στην χρήση της μηχανής τον συγκολλητή αλλά στον τρόπο ρύθμισης των παραμέτρων συγκόλλησης.

Πέμπτο ερώτημα
Πόσο κοστίζει

Από την μελέτη των προηγουμένων ερωτήσεων η απάντηση πλέον είναι συγκεκριμένη. Η κάθε υπαναχώρηση σε ερώτημα και απάντηση, για λόγους μείωσης του κόστους, είναι βήμα επικίνδυνο για μια προβληματική αγορά. Εάν το κόστος είναι πολύ ψηλά για κάποιον είναι προτιμότερο να χαμηλώσει ο πήχης της παραγωγικής διαδικασίας. Ειδικά σήμερα όπου η οικονομία βρίσκεται καταβαραθρωμένη, κάθε αποτυχημένο άλμα μπορεί εύκολα να οδηγήσει κάποιον εκτός στίβου μάχης.

Από τον Κόσμο της Συγκόλλησης